ผลร่วงก่อนเก็บเกี่ยว ไม่ใช่เพราะแมลง แต่เพราะ “สมดุลธาตุอาหารพัง” — อธิบายด้วยวิทยาศาสตร์พืชแบบเข้าใจง่าย (Research-based)

บทคัดย่อ (Abstract)

ปัญหา “ผลร่วงก่อนเก็บเกี่ยว” เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกษตรกรสูญเสียผลผลิต ทั้งที่ควบคุมแมลงและโรคพืชได้ดีแล้ว งานเขียนเชิงวิชาการนี้อธิบายด้วยหลักสรีรวิทยาพืชว่า **ความไม่สมดุลของธาตุอาหาร** เป็นตัวกระตุ้นกลไกการหลุดร่วงของผล (abscission) ผ่านการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนพืช โครงสร้างผนังเซลล์ และการลำเลียงคาร์โบไฮเดรต

1) ผลร่วงก่อนเก็บเกี่ยว: ปัญหาที่ซ่อนอยู่หลัง “แปลงดูดี”

หลายแปลงปลูกมีผลดก ใบเขียว น้ำถึง ปุ๋ยครบ แต่กลับเกิดผลร่วงช่วงใกล้เก็บเกี่ยว หากตัดประเด็นแมลงและโรคออกไป เหตุหลักมักมาจาก **สมดุลธาตุอาหารที่ผิดเพี้ยน** ซึ่งส่งผลต่อฮอร์โมนพืชและโครงสร้างเนื้อเยื่อที่ยึดผลกับขั้ว

2) กลไกวิทยาศาสตร์ของ “การหลุดร่วงของผล (Abscission)”

การหลุดร่วงเกิดที่ **ชั้นแยก (abscission zone)** เมื่อเอนไซม์ย่อยผนังเซลล์ถูกกระตุ้น ฮอร์โมน **เอทิลีน** เพิ่มขึ้น ขณะที่ **ออกซิน** จากผลลดลง สภาวะนี้มักถูกเร่งโดยความไม่สมดุลของธาตุอาหาร ทำให้แรงยึดระหว่างเซลล์อ่อนแอและผลหลุดร่วงง่าย

3) ธาตุอาหารตัวการ: ขาด–เกิน อะไรทำให้ผลร่วง

3.1 แคลเซียม (Ca) — เสาหลักผนังเซลล์

* หน้าที่: เสริมความแข็งแรงผนังเซลล์และความคงทนของขั้วผล
* ปัญหา: Ca เคลื่อนที่ในพืชต่ำ ขาดเฉพาะจุดได้ง่าย → ขั้วผลอ่อน

3.2 โบรอน (B) — การยึดเกาะและสัญญาณสืบพันธุ์

* หน้าที่: เชื่อมโครงสร้างผนังเซลล์ การติดผล และการลำเลียงน้ำตาล
* ปัญหา: ขาด B → ผนังเซลล์เปราะ การยึดเกาะลด

3.3 โพแทสเซียม (K) — การลำเลียงคาร์โบไฮเดรต

* หน้าที่: เคลื่อนย้ายน้ำตาลสู่ผล ควบคุมแรงดันเซลล์
* ปัญหา: K ต่ำ → ผลขาดอาหาร ฮอร์โมนเสียสมดุล

3.4 ไนโตรเจน (N) — มากไปก็พัง

* มากเกิน: ใบโต ผลแย่งอาหาร ฮอร์โมนแปรปรวน → ผลร่วง

4) ทำไม “ใส่ปุ๋ยแล้ว” แต่ยังร่วง?

* pH ดินไม่เหมาะสม ทำให้ดูดธาตุไม่ได้
* การแข่งขันธาตุ (เช่น K สูงขัดขวาง Ca, Mg)
* การให้น้ำไม่สม่ำเสมอ ขัดขวางการลำเลียง Ca
* เน้นทางดินอย่างเดียว ธาตุเคลื่อนที่ช้า ไม่ทันช่วงวิกฤตใกล้เก็บเกี่ยว

5) แนวทางจัดการเชิงวิทยาศาสตร์ (Evidence-based)

1. วิเคราะห์ดิน–ใบ เพื่อเห็นภาพสมดุลจริง
2. เสริม Ca + B ทางใบ ในช่วงขยายผล–ก่อนเก็บเกี่ยว
3. คุม N ไม่ให้เกิน และปรับ K ให้พอดี
4. จัดการน้ำสม่ำเสมอ ลดความผันผวน
5. ทำตามช่วงวิกฤต (critical period) ไม่ใช่ใส่แบบหว่าน

6) สรุปเชิงวิจัย

ผลร่วงก่อนเก็บเกี่ยวไม่ใช่เรื่องบังเอิญ และไม่จำเป็นต้องโทษแมลงเสมอไป หลักฐานทางสรีรวิทยาพืชชี้ชัดว่า **สมดุลธาตุอาหาร** คือกุญแจ หากจัดการ Ca, B, K และ N ให้เหมาะสม พร้อมน้ำและ pH ที่ถูกต้อง จะลดการหลุดร่วง เพิ่มคุณภาพ และยืดอายุผลบนต้นได้อย่างมีนัยสำคัญ

เอกสารอ้างอิง (References)

1. Taiz, L., Zeiger, E., Møller, I. M., & Murphy, A. (2015). *Plant Physiology and Development*. Sinauer.
2. Marschner, P. (2012). *Marschner’s Mineral Nutrition of Higher Plants*. Academic Press.
3. Addicott, F. T. (1982). *Abscission*. University of California Press.
4. Brown, P. H., & Hu, H. (1996). Phloem mobility of boron. *Plant and Soil*, 193, 85–101.
5. Mengel, K., & Kirkby, E. A. (2001). *Principles of Plant Nutrition*. Kluwer Academic.

#ผลร่วงก่อนเก็บเกี่ยว #สมดุลธาตุอาหารพืช #แคลเซียมโบรอน #วิทยาศาสตร์พืช #ผลผลิตไม่ร่วง #เกษตรเชิงวิชาการ #PlantNutrition #FruitDrop #AgriResearch #SEOเกษตร