ดอกมาแล้วร่วง ผลอ่อนหล่น ไม่ใช่เรื่องดวง แต่คือ “ฮอร์โมนพืช” ที่เสียสมดุล

บทคัดย่อ (Abstract)

ปัญหา ดอกออกแล้วร่วง และ ผลอ่อนหล่น เป็นหนึ่งในสาเหตุหลักที่ทำให้ผลผลิตทางการเกษตรต่ำกว่าศักยภาพ แม้พืชจะดูแข็งแรงและมีการออกดอกจำนวนมาก บทความนี้อธิบายปรากฏการณ์ดังกล่าวด้วยหลัก **สรีรวิทยาพืช (Plant Physiology)** โดยเน้นบทบาทของ **ฮอร์โมนพืช (Plant Hormones)** ที่ควบคุมการติดผลและการหลุดร่วง (abscission) พร้อมเชื่อมโยงปัจจัยแวดล้อมและโภชนาการพืช เพื่อให้เกษตรกรเข้าใจเชิงเหตุและผล ไม่ใช่การคาดเดาหรือพึ่ง “ดวง”

1. ดอกไม่ใช่ผล และ “ผล” ไม่ได้เกิดเอง

การที่พืช *ออกดอก* ไม่ได้หมายความว่าจะ *ติดผล* เสมอไป
การเปลี่ยนจาก **ดอก → ผลอ่อน** ต้องอาศัย “สัญญาณฮอร์โมน” จากการผสมเกสรและการแบ่งเซลล์ หากสัญญาณนี้อ่อนหรือขาดหาย พืชจะ สั่งตัดดอกหรือผลอ่อนทิ้ง เพื่อประหยัดพลังงาน

> 🔬 ทางวิทยาศาสตร์เรียกว่า **Abscission** (การหลุดร่วงโดยกลไกเฉพาะ)

2. ฮอร์โมนพืช 4 กลุ่ม ที่ชี้ชะตาการติดผล

2.1 ออกซิน (Auxin)

* ผลิตจากเมล็ดอ่อนและผลอ่อน
* ทำหน้าที่ยับยั้งการสร้าง *abscission zone*
* ออกซินต่ำ = ดอกและผลอ่อนหลุดง่าย

2.2 จิบเบอเรลลิน (Gibberellin)

* กระตุ้นการแบ่งและยืดตัวของเซลล์
* ส่งเสริมการพัฒนาผลหลังผสมเกสร
* ขาด = ผลไม่โต หล่นก่อนวัย

2.3 ไซโตไคนิน (Cytokinin)

* ช่วยแบ่งเซลล์และดึงอาหารเข้าสู่ผล
* หากรากอ่อนแอ → ฮอร์โมนนี้ลดลง → ผลอ่อนขาดอาหาร

2.4 เอทิลีน (Ethylene)

* ฮอร์โมนแห่ง “ความแก่และความเครียด”
* เมื่อสูงเกินไป จะ เร่งการหลุดร่วงทันที

> ⚠️ พืชเครียด = เอทิลีนสูง = ดอกและผลร่วง

3. ทำไมพืชถึง “เลือก” ทำดอกหล่น

การหลุดร่วงไม่ใช่ความผิดพลาด แต่เป็น กลไกเอาตัวรอด

* อาหารไม่พอเลี้ยงผลทั้งหมด
* ฮอร์โมนส่งสัญญาณว่า “ไม่คุ้ม”
* พืชตัดส่วนเกินออก เพื่อรักษาชีวิตหลัก

4. ปัจจัยที่ทำให้ฮอร์โมนพืชเสียสมดุล (ตัวการที่มักถูกมองข้าม)

4.1 ธาตุอาหารไม่สมดุล

* โบรอน (B)*→ การงอกของหลอดเรณู
* แคลเซียม (Ca) → ผนังเซลล์และเนื้อเยื่อขั้วผล
* ไนโตรเจนสูงเกิน → ใบแรง ดอกอ่อนแอ

4.2 น้ำและอุณหภูมิ

* ขาดน้ำ/น้ำแปรปรวน → เอทิลีนเพิ่ม
* อากาศร้อนจัดช่วงดอกบาน → ผสมไม่สมบูรณ์

4.3 ระบบราก

* รากเสีย = ไซโตไคนินลด
* อาหารไม่ขึ้น ผลอ่อนถูกตัดทิ้ง

5. สรุปเชิงวิชาการ (Research Insight)

> ดอกมาแล้วร่วง ผลอ่อนหล่น ไม่ใช่เรื่องโชคหรือดวง
> แต่คือผลลัพธ์ของ
> สมดุลฮอร์โมน + โภชนาการ + สภาพแวดล้อม

การจัดการที่ถูกต้องต้องเน้น

* ลดความเครียดพืช
* เสริมธาตุอาหารที่เกี่ยวข้องกับการติดผล
* ควบคุมไม่ให้เอทิลีนสูงผิดปกติ
* สนับสนุนการทำงานของออกซินและจิบเบอเรลลินอย่างเหมาะสม

เอกสารอ้างอิง (References)

* Taiz, L., Zeiger, E., Møller, I. M., & Murphy, A. (2015). *Plant Physiology and Development*. Sinauer Associates.
* Davies, P. J. (2010). *Plant Hormones: Biosynthesis, Signal Transduction, Action!*. Springer.
* Buchanan, B. B., Gruissem, W., & Jones, R. L. (2015). *Biochemistry & Molecular Biology of Plants*. Wiley Blackwell.
* Addicott, F. T. (1982). *Abscission*. University of California Press.

หากแพรวต้องการ **เวอร์ชันต่อยอดเพื่อขายปุ๋ย/ฮอร์โมน**, หรือ **ปรับให้เหมาะกับพืชเฉพาะ (ทุเรียน มะม่วง กาแฟ เงาะ ฯลฯ)** บอกได้เลย เดี๋ยวจัดให้ตรงกลุ่มเป้าหมายทันที 🌱📈