สภาพดินเป็นตัวกำหนดว่า...
👤
โดย: Admin
📅
2025-10-26 08:48:55
🌐
125.27.140.92
สภาพดินเป็นตัวกำหนดว่า พืชจะใช้ปุ๋ยได้มากแค่ไหน
หลายคนเชื่อว่า ถ้าพืชโตช้า ใบเหลือง หรือให้ผลผลิตไม่ดี แปลว่าขาดปุ๋ย และมักเร่งให้ปุ๋ยเพิ่มขึ้น แต่ในทางวิทยาศาสตร์ การให้ปุ๋ยมากขึ้นอาจ “ไม่ช่วยอะไร” หากพื้นฐานสำคัญอย่าง “สภาพดิน” ไม่เอื้อให้รากสามารถดูดธาตุอาหารได้จริง
พูดง่ายๆ คือ
ปุ๋ยไม่ได้หายไปไหน แต่ดินเป็นตัวกำหนดว่า ปุ๋ยจะถูก “ปล่อยให้รากใช้” หรือ “ถูกล็อกคาไว้ในดิน”
การดูว่าดินเอื้อต่อการใช้ปุ๋ยหรือไม่ มี 3 ปัจจัยหลัก
1. **ค่า pH ของดิน**
ค่า pH เหมือน “ประตูเปิด-ปิดธาตุอาหาร”
ดินที่เป็นกรดจัด เช่น pH ต่ำกว่า 5.5 จะทำให้ฟอสฟอรัส (P) ตกตะกอนและไม่ถูกดูดไปใช้ แม้จะใส่ปุ๋ยสูตรสูงฟอสฟอรัสเท่าไหร่ ก็ไม่เกิดผล
ในทางกลับกัน ถ้าดินเป็นด่างเกินไป pH สูงกว่า 7.5 ธาตุสังกะสี เหล็ก แมงกานีส จะถูกตรึงไว้ กลายเป็นอาการใบเหลืองเรื้อรัง เช่น ยอดเหลือง เส้นใบเขียว
เพราะฉะนั้น ก่อนให้ปุ๋ย ต้องรู้ pH เสมอ
ถ้า pH ไม่ถูก พืชจะ “เหมือนอดอาหารทั้งที่มีอาหารอยู่เต็มดิน”
2. **CEC (Cation Exchange Capacity) — ความสามารถของดินในการจับ-ปล่อยธาตุอาหาร**
CEC เปรียบเหมือน “ความสามารถของดินในการกักธาตุอาหารไว้ไม่ให้หายไป”
ดินร่วนปนดินเหนียว + มีอินทรียวัตถุสูง = CEC สูง → ปุ๋ยอยู่กับดินและค่อยถูกปล่อยให้รากใช้
ดินทราย = CEC ต่ำ → ใส่ปุ๋ยแล้วปุ๋ย “หลุดไหลลงชั้นล่างเร็ว” รากไม่ทันดูด
นี่คือเหตุผลที่ในดินทราย พืชดูเหมือน “กินปุ๋ยไม่ขึ้น” ทั้งที่ใส่มากแล้ว
การเติมอินทรียวัตถุ เช่น ฮิวมิก ช่วยเพิ่ม CEC ทำให้ปุ๋ยค่อยๆ ถูกปล่อยอย่างเป็นระบบ
3. **อินทรียวัตถุ และระบบราก**
อินทรียวัตถุเปรียบเหมือนชีวิตของดิน
เมื่อมีฮิวมิกและจุลินทรีย์ดี
* ทำให้รากยาวขึ้น แตกแขนงมากขึ้น
* เพิ่มพื้นที่ดูดธาตุอาหาร
* ลดความเครียดจากดินแข็ง-แน่น
ดินที่อินทรียวัตถุต่ำ รากจะตื้น สั้น และโตช้า
ผลคือ “ให้ปุ๋ยมากแค่ไหน ก็ไม่ถึงราก”
ดังนั้น แนวคิดสำคัญคือ
ก่อนจะเพิ่มปุ๋ย ต้อง “ฟื้นดิน” ให้รากทำงานได้เต็มที่ก่อน
เพราะปุ๋ยที่พืชใช้ได้จริง ไม่ได้ขึ้นอยู่กับปริมาณที่ใส่ แต่ขึ้นอยู่กับสภาพดินที่เปิดโอกาสให้รากดูดไปใช้
---
**สรุปแนวปฏิบัติในไร่**
* ตรวจ pH ดินอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
* ถ้าดินเป็นกรด ใช้ปูนปรับ pH ให้สมดุล
* ถ้าดินทรายหรือดินล้า ขาดอินทรียวัตถุ ให้เสริมฮิวมิก เพื่อเพิ่ม CEC และคุณภาพดิน
* ลดการใส่ปุ๋ยรวดเดียวปริมาณมาก ให้แบบแบ่งรอบแทน เพื่อให้พืชใช้ได้อย่างต่อเนื่อง
เมื่อดินดี → รากแข็งแรง → การใช้ปุ๋ยมีประสิทธิภาพ → ต้นทุนลด และผลผลิตเพิ่ม
นี่คือ “การให้ปุ๋ยแบบมีเหตุผล” ไม่ใช่ “ให้เพราะเดาว่าน่าจะขาด”
---
เอกสารอ้างอิง
* Marschner, P. (2012). *Marschner’s Mineral Nutrition of Higher Plants.* Academic Press.
* Brady, N.C. & Weil, R.R. (2016). *The Nature and Properties of Soils.* Pearson.
* Foth, H.D. (2013). *Fundamentals of Soil Science.* Wiley.
---
#ดินดีคือทุนของพืช #ปรับดินก่อนให้ปุ๋ย #เกษตรเชิงวิทยาศาสตร์ #ฮิวมิคFKเสริมฟลูวิค #FK1
